W dniach od 8 do 15 maja obchodziliśmy w całej Polsce Tydzień Bibliotek. Motywem przewodnim tegorocznej XX edycji było hasło Moja, Twoja, Nasza – Biblioteka. Głównym przedsięwzięciem zorganizowanym przez pracowników Biblioteki Uniwersyteckiej była zmiana aranżacji na wewnętrznym dziedzińcu naszej siedziby (atrium / patio), które znajduje się na pierwszym piętrze budynku i rozszerza powierzchnię czytelni o dodatkowy teren rekreacyjny [1].
Tegoroczne hasło kładzie nacisk na otwartość i społeczną rolę instytucji, jaką jest biblioteka. Inspirując się tym, skupiliśmy się właśnie na przestrzeni wypoczynkowej jako miejscu wspólnym i dostępnym dla każdego, będącym przedłużeniem przestrzeni typowo bibliotecznej (wypełnionej regałami książek). Nowa siedziba biblioteki Uniwersytetu w Białymstoku została oddana do użytku w czerwcu 2021 r. Jest to nowoczesny, przestronny budynek, którego projekt – przygotowany przez firmę DEMIURG z Poznania – otrzymał nagrody. Niestety atrium nie było miejscem atrakcyjnym wizualnie. Część roślin, które zostały posadzone w chwili oddania inwestycji, nie przetrwała. Do uporządkowania i zmiany nasadzeń mieliśmy trzy rabaty i cztery donice.
Pierwszym etapem naszych prac było zmierzenie i obliczenie powierzchni. Następnie stworzyliśmy listę roślin, które dobrze znoszą wysokie temperatury i bezpośrednią ekspozycję na słońce oraz są odporne na choroby i szkodniki, a także oszacowaliśmy liczbę potrzebnych sadzonek. Ważnym czynnikiem, który należało wziąć pod uwagę, była niewielka ilość podłoża na rabatach. Trzeba było wybrać gatunki o płytkim systemie korzeniowym. Po zaplanowaniu wszystkiego „na papierze” mogliśmy przystąpić do uporządkowania terenu.
Zwróciliśmy się z prośbą do szkółek i sklepów z branży ogrodniczej z naszego regionu o wsparcie akcji i podarowanie sadzonek roślin oraz produktów do uprawy. Pierwszą firmą, która pozytywnie odpowiedziała na nasz apel, był prowadzony przez Urszulę i Grzegorza Kopciewskich DWORZYSK, który specjalizuje się w uprawie lawendy i sprzedaży produktów kosmetycznych, spożywczych i dekoracyjnych. Otrzymaliśmy od Państwa Kopciewskich piękne sadzonki – oczywiście lawendy. Właściciele osobiście dostarczyli rośliny i udzielili wielu cennych rad odnośnie uprawy. Mamy teraz własną namiastkę Prowansji w naszej bibliotece – jedną z rabat obsadziliśmy tą wspaniałą rośliną, która ma wyjątkowe właściwości i wiele praktycznych zastosowań [3].
Kolejnym naszym sponsorem było Gospodarstwo sadowniczo-szkółkarskie Skibiccy z siedzibą w Kurianach, od którego otrzymaliśmy wspaniałe sadzonki krwawników oraz jałowców płożących. Krwawnik jest bardzo wytrzymałą byliną, a jego właściwości są wykorzystywane od wieków w medycynie ludowej. Jałowce to rośliny o płytkim systemie korzeniowym znoszące trudne warunki i jako rośliny iglaste będą atrakcyjne na naszym patio również w miesiącach zimowych.
Witamina Sklep nasienno-ogrodniczy (ul. Pod Krzywą 1, Białystok) podarował bibliotece produkty do uprawy roślin: perlit oraz nawóz do roślin kwitnących. Perlit ze względu na swoje zdolności magazynowania wody pozwoli zatrzymać wilgoć i równomiernie odprowadzać ją do korzeni, a jednocześnie jest materiałem spulchniającym i napowietrzającym glebę. Ze względu na izolacyjne właściwości perlitu system korzeniowy roślin nie wychładza się ani nie przegrzewa [4], co jest szczególnie istotne na naszych rabatach z małą ilością podłoża. Natomiast dodanie do ziemi nawozu sprawi, że nasze kwiaty będą zasilone przez cały sezon, co przełoży się na bujny wzrost i obfite kwitnienie.
Serdeczne podziękowania składamy również właścicielom centrum ogrodniczego Davis & Kryjan-GARDENS położonego w Nowodworcach za przekazanie okazałych egzemplarzy lawendy oraz werbeny patagońskiej. Pracownicy sklepu udzielili nam również fachowych rad w zakresie wymagań tych roślin oraz życzyli sukcesu w realizacji naszego projektu.
Kolejnym sponsorem, który przyczynił się do metamorfozy naszego patio, była Szkółka krzewów ozdobnych w Fastach, która przekazała następujące byliny: jeżówkę purpurową, kocimiętkę oraz rozchodnik okazały. Wybraliśmy takie gatunki, ponieważ są to wspaniałe rośliny miododajne o długim okresie kwitnienia, które przyciągają jak magnes rzesze pszczół, motyli i innych zapylaczy. Jest to szczególnie istotne ze względu na sąsiedztwo uniwersyteckiej pasieki na dachu Wydziału Biologii w kampusie. W tym miejscy chciałabym w trosce o Ziemię i nas samych przytoczyć słowa Mary Reynolds, autorki książki Ogrodowe przebudzenie, o roli tych pożytecznych owadów: Pszczoły to najważniejsze owady zapylające – zapylają ponad dziewięćdziesiąt procent z dwustu pięćdziesięciu czterech tysięcy gatunków roślin kwitnących na Ziemi. Bez pszczół i innych zapylaczy ludzie nie przetrwaliby długo – szacuje się, że maksymalnie cztery lata [5].
Sklep Castorama podarował nam mnóstwo sadzonek, zarówno roślin wieloletnich, jak i jednorocznych. Otrzymaliśmy piękne egzemplarze cisa, który jest wspaniałą rośliną zimozieloną, cenioną od starożytności ze względu na właściwości użytkowe oraz symboliczne [6]. Trafiły do nas również szałwie jednoroczne, które w tym sezonie uzupełnią rabatę z szałwią omszoną (rośliną wieloletnią). Starce popielne zwane potocznie mrozami, połączone z innymi roślinami o srebrnych liściach (firletka, kocanka), stanowią ładny akcent rozświetlający kompozycje w donicach. Natomiast dwa rodzaje rozchodników, które są wytrzymałymi bylinami skalnymi, uzupełniają lawendową rabatę.
Informacje o naszym przedsięwzięciu pojawiały się na facebooku BU, a posty były udostępniane przez osoby, które obserwują nasz profil. Na naszą prośbę o przekazywanie sadzonek odpowiedziała Pani Barbara Sobieraj, która podarowała rośliny z własnego ogrodu. Otrzymaliśmy od Pani Barbary szałwię omszoną oraz liatrę kłosową. Ilość sadzonek szałwii sprawiła, że mogliśmy stworzyć całą rabatę, której bazą kompozycyjną stała się ta roślina. Jest to gatunek idealny na nasze patio, jako że dobrze znosi suszę, preferuje stanowiska ciepłe i nasłonecznione. Szałwia późną wiosną rozwija gęste, strzeliste, wzniesione, kłosowe kwiatostany, które w zależności od odmiany mogą być filetowe, niebieskie, różowe lub białe [7]. Już nie możemy się doczekać spektaklu kwitnienia z szałwią w roli głównej.
Nie możemy też zapomnieć o wkładzie w akcję pracowników naszej biblioteki. Szczególnie wdzięczni jesteśmy naszemu kierowcy, który cierpliwie odbierał sadzonki od kolejnych sponsorów. Uzyskany efekt nie byłby też możliwy, gdyby nie nasze koleżanki i koledzy dbający o dostarczenie doniczek z roślinami. Wielu z nich jest zapalonymi ogrodnikami, którzy realizują swoją pasję w przydomowych ogrodach, ogródkach działkowych, na balkonach lub parapetach. Poniższe zdjęcie prezentuje tylko część roślin przyniesionych przez pracowników biblioteki UwB. Rośliny były pozyskane z własnych upraw, ale także od rodziny i znajomych. Najliczniej dostarczyliśmy sadzonki kocimiętki (nasi bibliotekarze to także miłośnicy kotów), które wraz z egzemplarzami od Szkółki krzewów ozdobnych w Fastach stanowiły podstawę naszej „kocimiętkowej” rabaty. Wspaniale koresponduje to kolorystycznie z grządką lawendową oraz szałwiową. Te trzy rabaty zyskały atrakcyjny i elegancki wygląd dzięki zastosowaniu żwiru jako ściółki. Dziękujemy za dostarczenie kamienia anonimowemu darczyńcy!
Inne rośliny pozyskane przez bibliotekarzy to: astry („marcinki”), słoneczniczki szorstkie, firletki, dyptamy jesionolistne, goździki brodate, juka karolińska, rozchodniki okazały, rudbekie, rojniki, trzykrotki, funkie, miecznice, pomidory koktajlowe oraz oregano.
Bibliotekarze wsparli przedsięwzięcie również finansowo. Z uzyskanych pieniędzy zakupiliśmy kwiaty jednoroczne (między innymi surfinie i kocanki), które w tym sezonie uzupełnią przestrzeń w donicach (zanim rośliny wieloletnie rozrosną się i uzyskają docelowy rozmiar).
Finał naszego przedsięwzięcia miał miejsce 15 maja, gdy wspólnie zebraliśmy się na patio, aby – zaopatrzeni w niezbędny sprzęt i świetne humory – posadzić wszystkie rośliny. Była to wspaniała zabawa, która potwierdza tezę, że ogród zbliża i łączy ludzi, a relacje z tych działań można obejrzeć na filmie udostępnionym na facebooku biblioteki. Po ciężkim wysiłku czekał na nas słodki poczęstunek. Piliśmy kawę i herbatę, podziwiając efekty naszej pracy i wyobrażając sobie, jak to miejsce będzie wyglądać w pełnym rozkwicie.
W ostatnich latach prowadzi się wiele badań na temat korzystnego wpływu roślin na życie fizyczne oraz psychiczne człowieka. Rozwijają się takie dziedziny badań jak socjoogrodnictwo [8], a w psychologii coraz szerzej mówi się o hortiterapii, czyli terapii ogrodem, która z powodu ogólnoświatowego lockdownu, którego doświadczaliśmy w wyniku pojawienia się wirusa SARS-CoV-2, przeżywa aktualnie rozkwit. Wyróżnia się dwie formy hortiterapii – czynną (wszelkie aktywności fizyczne związaną z planowaniem, sianiem, pielęgnacją i zbieraniem plonów) oraz bierną, czyli przebywanie na łonie natury (kontemplacja przyrody lub spacer) [9]. Na koniec przywołam słowa jednego ze znanych polskich ogrodników, Witolda Czuksanowa: Przebywanie w ogrodzie pomaga na wszystkie stresy: zawodowe, rodzinne i nawet ogólnorozwojowe, nie wyłączając ogólnoświatowych kryzysów i kolejnych kłótni w elitach polskich władz. Nie myślcie tylko, że w ogrodzie wszystko obojętnieje. Tam po prostu czas zwalnia, a w mniejszym pędzie można lepiej ocenić sytuację i wyrobić sobie w różnych kwestiach bardziej wyważone zdanie [10]. Przebywanie na naszym patio zapewnia obecnie taką formę terapii. Zapraszamy wszystkich do podziwiania oraz pielęgnowania wspólnego ogrodu.
Wszyscy lubimy, gdy otacza nas piękno. Funkcja estetyczna ogrodów jest odczuwalna przez większość z nas jako pierwsza. Podziwiamy barwę kwiatów, kompozycję roślin i jej powiązanie z bryłą budynku. Myślę, że poprzez metamorfozę naszego patio udało nam się stworzyć atrakcyjną wizualnie przestrzeń, która będzie miejscem przyjaznym zarówno dla nas jako pracowników, jak i dla użytkowników biblioteki. Już w starożytności Cyceron powiedział, że: „Człowiek potrzebuje do życia ogrodów i bibliotek”. Działania podjęte w ramach tegorocznego Tygodnia Bibliotek sprawiły, że nasza biblioteka stała się nie tylko miejscem przechowywania książek, ale również ogrodem.
Przypisy:
1. Inne wydarzenia, które organizowaliśmy w ramach tegorocznego Tygodnia Bibliotek, to: 8-12.05 – Kiermasz pod chmurką; 10.05.2023, godz. 10.30, Spotkanie z Andrzejem Kalinowskim; 10.05.2023, godz. 13.00 wykład dr. Łukasza Kierznowskiego „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce a biblioteka”, 12.05.2023, godz. 12.00, spotkanie z cyklu: Biblioteka – świat na wyciągniecie ręki.
2. E. Witkowska, W. Wróbel, Nowy budynek Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia – od założeń do projektu.
3. Więcej o lawendzie i jej zastosowaniach można przeczytać na stronie DWORZYSK.
5. M. Reynolds, Ogrodowe przebudzenie. W trosce o Ziemię i nas samych, Kraków 2021, s. 204.
8. Socjoogrodnictwo obejmuje te dziedziny ogrodnictwa, które współdziałają z socjologią, psychologią, edukacją specjalną, różnymi formami terapii. W zakres socjoogrodnictwa wchodzą oddziaływania roślina-człowiek (wpływ roślin na zdrowie fizyczne, psychiczne i zachowanie człowieka oraz stosunki międzyludzkie), różne formy terapii ogrodniczej, edukacja socjalna, niektóre aspekty socjologii miast i wsi oraz aspekty kulturalne ogrodnictwa. [J. Nowak, Socjoogrodnictwo, s. 58]
9. Katarzyna Stachowicz, Pozytywny wpływ ogrodnictwa na psychikę – czyli kilka słów o tym, co to jest hortiterapia, s. 80.
10. Witold Czuksanow, Ogród dla początkujących, Poznań 2012, s. 15.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz