Zakładka do książki sprzed stu lat

Podczas robienia porządków w księgozbiorze Zbiorów Specjalnych można natrafić na wiele ciekawych pamiątek po dawnych właścicielach poszczególnych woluminów. Główne znaleziska to oczywiście wszelkiego rodzaju znaki proweniencyjne – podpisy, dedykacje, pieczątki. Zdarzają się jednak od czasu do czasu pamiątki innego rodzaju, jak chociażby zakładki do książek. Jedna z nich zachowała się w wydanym w 1843 r. Kazaniu Świętego Grzegorza biskupa nazyznzenskiego o miłości ku ubogim, pochodzi jednak dopiero z początku XX w. Ową zakładką jest winieta reklamowa apteki Romualda Gronowskiego w Białymstoku.

Winieta reklamowa apteki Romualda Gronowskiego z lat 1903-1908
zachowana w jednej z książek ze Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej

 Romuald Gronowski urodził się około 1856 r. jako syn Jana Gronowskiego, zmarłego w 1888 r. w Białymstoku i pochowanego na Cmentarzu Farnym [1]. O ojcu niewiele wiadomo. Trudno powiedzieć, skąd pochodził ani czym się na co dzień zajmował, ale na zachowanym do dziś nagrobku odnotowano, że był białostockim obywatelem i urzędnikiem. Musiał zajmować w administracji państwowej stosunkowo dobrze płatną posadę, skoro było go stać na wysłanie synów na studia. Miał bowiem dwóch męskich potomków – starszego Władysława i młodszego, interesującego nas Romualda.

Nagrobek Jana Gronowskiego, ojca Romualda, na Cmentarzu Farnym
w Białymstoku - poddany renowacji ze środków pozyskanych w czasie kwesty w 2016 r.
(fot. W. Wróbel)

Władysław w 1878 r. ukończył fakultet medyczny na Uniwersytecie Warszawskim. Przed 1882 r. został młodszym lekarzem 27. rezerwowego batalionu piechoty w randze kolegialnego asesora, otrzymał też wówczas order Św. Stanisława 3 stopnia. W 1882 r. objął stanowisko lekarza 11., a później 13. odcinka południowo-zachodniej kolei żelaznej (linia Odessa-Królewiec). W 1904 r. został odnotowany jako członek zarządu Towarzystwa Dobroczynności [2]. Wyrazem statusu społecznego Władysława Gronowskiego był fakt, że od 1887 r. posiadał nieruchomość przy ul. Lipowej (po 1919 r. ul. Lipowa 45) - odkupił ją od ks. Jana Kamińskiego, u którego wcześniej wynajmował [3]. Tam też prowadził własny gabinet lekarski, a sam być może przeniósł się do miasteczka Starosielce (odnotowano go jako mieszkańca w 1906 r.) [4]. Po 1908 r. zniknął z oficjalnych spisów gubernialnych - wydaje się więc, że po 30 latach służby przeszedł na emeryturę, chociaż jeszcze w 1913 r. prowadził praktykę w swoim domu przy ul. Lipowej, w którym w latach 1914/1915 nadal mieszkał z rodziną [5]. Źródła informują, że przed 1882 r. ożenił się z Florentyną Nikutą, z którą miał sześcioro dzieci: Władysława, Mieczysława, Wacława, Włodzimierza, Eugenię (po mężu Sulimierską) oraz Kazimierę Wacławę (po mężu Nehring). W 1911 r. wykupił miejsce na Cmentarzu Farnym (obecnie kwatera 13), gdzie spoczęło ciało jego zmarłej w tym samym roku żony. Tam też sam został pochowany po śmierci w 1922 r., a majątek przy ul. Lipowej 45 przeszedł na jego spadkobierców, których prawa własności uregulowano jeszcze w tym samym roku. Dom pozostawał w ich rękach przez cały okres międzywojenny [6].

Nieco mniej wiemy o Romualdzie Gronowskim. W 1881 r. posiadał już tytuł prowizora farmacji, którą zapewne także ukończył na Uniwersytecie Warszawskim. Pierwszą aptekę prowadził w Węgrowie, a dopiero ok. 1903 przeprowadził się do Białegostoku. Tu również otworzył aptekę, która działała do 1908 r. Nie ma jednak pewności, gdzie była zlokalizowana.

Kamienica Barenbauma na rogu Placu Bazarnego i ul. Mikołajewskiej (dziś ul. Sienkiewicza 2, "Astoria").
Nad wejściem na parterze widoczny szyld "Apteka Stefańskiego".
(źródło: http://bialystok.miejscazhistoria.pl/przed-i-wojna-swiatowa/)

W tym czasie w mieście działało siedem aptek. W 1908 r. były to punkty: Jana Faberkiewicza, Mojsieja Ajzensztadta, Romualda Gronowskiego, Pauliny Wilbuszewicz (wdowa po prowizorze), Marka Frausztetera (dzierżawca apteki Gelberga), Ludwika Knobelsdorfa oraz apteka homeopatyczna Bolesława Jacynicza. W 1909 r. odnotowano tych samych farmaceutów, z tą jednak różnicą, że Romualda Gronowskiego zastąpił prowizor Krzemieniewski. W 1910 r. miejsce Krzemieniewskiego zajął Lucjan Stefański, natomiast już w 1911 r. natrafiamy na informacje o dobrze znanej aptece należącej do Zofii Narkiewicz-Jodko, której zarządcą został około tego roku prowizor Feliks Filipowicz [7]. Mieściła się ona w kamienicy Barenbaumów na rogu Placu Bazarnego i ul. Mikołajewskiej (dzisiejsza ul. Sienkiewicza 2, tzw. „Astoria”). Wymaga to jeszcze szczegółowych badań, ale można przypuszczać, że apteka Romualda Gronowskiego zajmowała dokładnie tę samą lokalizację.

Romuald Gronowski po 1908 r. przeprowadził się do Łodzi, a później pracował w mieście Chabnoje koło Radomyśla w guberni kijowskiej. Jego losy w czasie wojny nie są znane. Zmarł w 1924 r. [8].

Tak oto stara zakładka książkowa otworzyła przed nami niewielki wycinek historii Białegostoku i tutejszej farmacji.

A czym Wy zakładacie swoje książki?

Oprac. mgr Wiesław Wróbel
https://uwb.academia.edu/WiesławWróbel


Przypisy:
[1] Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku, Kuria Metropolitalna Białostocka – Archiwum Metryczne, Wypisy z akt metrykalnych parafii dekanatu białostockiego za 1888 rok – Białystok, zgony, nr 116. 
[2] Памятная книжка гродненской губернии на 1883 г. Адрес-календарь и статистическо-справочные сведения, Grodno 1882, s. 130; Памятная книжка гродненской губернии на 1885 г. Адрес-календарь и статистическо-справочные сведения, Grodno 1884, s. 169; Памятная книжка гродненской губернии на 1887 г. Адрес-календарь и статистическо-справочные сведения, Grodno 1886, s. 113; Памятная книжка гродненской губернии на 1889 г. Адрес-календарь и статистическо-справочные сведения, Grodno 1888, s. 91, 150; Памятная книжка гродненской губернии на 1890 г., Grodno 1889, s. 22, 138; Памятная книжка гродненской губернии на 1892 г., Grodno 1891, s. 24-25, 154; Памятная книжка гродненской губернии на 1893 г., Grodno 1892, s. 146; Памятная книжка гродненской губернии на 1894 г., Grodno 1893, s. 149; Памятная книжка гродненской губернии на 1896 г., Grodno 1895, s. 126; Памятная книжка гродненской губернии на 1897 г., Grodno 1896, s. 168; M. Miłakowski, Очеркъ Белостока въ историческомъ, етнографическом и бытовомъ отношеніяхъ съ приложеніами, Kijów 1897, s. 79, 85; Памятная книжка гродненской губернии на 1898 г., Grodno 1897, s. 167; Памятная книжка гродненской губернии на 1900 г., Grodno 1899, s. 63; Памятная книжка гродненской губернии на 1902 г., Grodno 1901, s. 110; Памятная книжка гродненской губернии на 1904 г., Grodno 1903, s. 31, 142, 197; Памятная книжка гродненской губернии на 1906 г., Grodno 1906, s. 97; Памятная книжка гродненской губернии на 1907 г., Grodno 1907, s. 142; Справочный календарь по г. Белостоку на 1913 год, Białystok 1913, s. 179. 
[3] Archiwum Państwowe w Białymstoku [dalej: APB], Starszy Notariusz Sądu Okręgowego w Grodnie, sygn. 56, k. 256-257; tamże, sygn. 67, k. 464-468; Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, f. 544, op. 1, d. 2751. 
[4] Памятная книжка гродненской губернии на 1906 г., Grodno 1906, s. 97. 
[5] APB, Inspekcja podatkowa miasta Białystok i powiatu białostockiego, sygn. 12, nr 309. 
[6] Obwieszczenie, „Nowy Dziennik Białostocki” 24.02.1922, nr 45; APB, Sąd Okręgowy w Białymstoku. Wydział hipoteczny, sygn. 338, nr 650, k. 92v. 
[7] Памятная книжка гродненской губернии на 1906 г., cz. 1, Grodno 1906, s. 180; Памятная книжка гродненской губернии на 1907 г., cz. 2, Grodno 1907, s. 206; Памятная книжка гродненской губернии на 1908 г., cz. 2, Grodno 1908, s. 190; Памятная книжка гродненской губернии на 1909 г., cz. 2, Grodno 1909, s. 41; Памятная книжка гродненской губернии на 1910 г., cz. 2, Grodno 1910, s. 41-42; Памятная книжка и адрес-календарь гродненской губернии на 1911 г., cz. 2, Grodno 1911, s. 41; Справочный календарь по г. Белостоку на 1913 год, Białystok 1913, s. 245. 
[8] Informacje na temat kariery zawodowej Romualda Gronowskiego zawdzięczam p. Zbigniewowi Romaniukowi, za co składam mu serdeczne podziękowania.