Rekord analityczny w Katalogu Centralnym Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia

Biblioteka Uniwersytecka od początku 2017 r. realizuje projekt „Wzbogacenie Katalogu Centralnego Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku i Centralnego Katalogu NUKAT o rekordy analityczne czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet w Białymstoku”, który uzyskał dofinansowanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach działalności upowszechniającej naukę przez biblioteki naukowe [1] na podstawie umowy nr 656/P-DUN/2017. Kwota dofinansowania wyniosła 129 600,00 zł, natomiast wkład własny Biblioteki przewidziano w wysokości 10 000,00 zł. Projekt będzie realizowany do 31 grudnia 2017 r.

W rezultacie tego działania zarówno Katalog Centralny Biblioteki Uniwersyteckiej, jak i Katalog Centralny NUKAT, zostaną wzbogacone o 9000 rekordów analitycznych, rejestrujących zawartość czasopism wydawanych w latach 1968-2016 przez Filię Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, a następnie Uniwersytet w Białymstoku.

 

Już teraz użytkownicy korzystający z Katalogu Centralnego mogą zauważyć pewne zmiany w układzie kolumn, treści wyników wyszukiwań oraz typów rekordów bibliograficznych, które pojawiają się na liście wyników wyszukiwań. Wszystko to jest rezultatem wzbogacania katalogu o rekord analityczny. Czy termin „rekord analityczny” brzmi dla Was zbyt fachowo? Czy nowe składniki Katalogu Centralnego wprowadzają Was w zakłopotanie? Nie wiecie, jak korzystać z nowego rodzaju rekordu? Nic trudnego! Wystarczy, że przeczytacie ten tekst.

Czym więc jest ów „rekord analityczny”? To nic innego jak opis bibliograficzny dokumentu niesamoistnego wydawniczo [2]. Terminem tym zwykle określa się część dokumentu samoistnego wydawniczo, czyli książki, czasopisma, pracy zbiorowej, wydawnictwa ciągłego, serii itp. Pod rekordem analitycznym kryją się więc opisy bibliograficzne głównie artykułów z czasopism lub prac zbiorowych, ale mogą tam się znaleźć także opisy poszczególnych ilustracji, rycin, fotografii, map itp. składników wchodzących w skład większego zbioru. Nazwa rekordu analitycznego odnosi się więc do analizy zawartości całej pracy. Natomiast opis bibliograficzny dokumentu samoistnego wydawniczo (tytuły książki, czasopisma lub pracy zbiorowej), którego część opisujemy przy pomocy rekordu analitycznego, nazywany jest rekordem macierzystym. Rekordy macierzyste i analityczne w Katalogu Centralnym BU są między sobą powiązane tak, aby łatwo można było przeglądać zarówno zasób poszczególnych czasopism, jak też dotrzeć do nich za pośrednictwem poszczególnych artykułów. Jednym słowem uzupełnienie katalogu w rekordy analityczne ułatwia dostęp do informacji zawartych w czasopiśmie, bez konieczności „fizycznego” przeglądania poszczególnych numerów czasopism i ich spisów treści. Biblioteka Uniwersytecka przystępując do pracy nad rekordem analitycznym kierowała się przede wszystkim umożliwieniem szerokiemu gronu odbiorców dostępu do informacji o artykułach wydawanych w czasopismach przez Filię UW oraz Uniwersytet w Białymstoku w latach 1968-2016.

W tym okresie w oficynie wydawniczej uczelni ukazało się łącznie 46 tytułów czasopism, zawierających dorobek badawczy i publikacyjny pracowników naukowych, doktorantów i studentów uczelni z ostatnich 48 lat istnienia placówki. Odzwierciedlają one wszystkie kierunki badań i kształcenia realizowanych przez Uniwersytet, w tym nauki humanistyczne (prawo, historia, filologia, socjologia, ekonomia, filozofia, pedagogika i psychologia) i matematyczno-przyrodnicze (chemia, biologia, fizyka, matematyka, informatyka). Rekord analityczny tych wydawnictw obejmie więc opisy artykułów i rozpraw naukowych, ujęć monograficznych, rezultatów badań, zawierających szczególnie ważne treści naukowe oraz tych, które są w bezpośredni sposób powiązane z regionem.

Dzięki rekordowi analitycznemu będzie możliwe ich szybkie i łatwe wyszukanie w katalogu lokalnym. Żegnajcie godziny spędzone w czytelni, dziesiątki przewertowanych tomów, ręcznie wypisywane rewersy… (oczywiście, jeśli ktoś woli, można wszystko to nadal realizować w tradycyjny sposób). Co więcej, często za pośrednictwem rekordu analitycznego można przejść bezpośrednio do pełnego tekstu artykułu w trybie on-line i przeczytać go nie wychodząc z domu, przy własnym komputerze, z kawą czy herbatą w ręku. Oto główne korzyści płynące dla użytkowników z realizowanego właśnie projektu.

Rekord analityczny w Katalogu Centralnym BU w praktyce

 

Przyjrzyjmy się temu w praktyce. Na powyższej ilustracji przedstawiono przykładową listę wyników wyszukiwania dla czasopisma „Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” wydawanego przez Uniwersytet nieprzerwanie od 1987 r. Po wpisaniu w wyszukiwarce tytułu czasopisma otrzymamy w pierwszej kolejności listę wszystkich zawartych w nim artykułów w postaci rekordów analitycznych, zaś na jej końcu znajduje się zawsze rekord macierzysty. Chociaż opis rekordu analitycznego wygląda niemal identycznie, jak w przypadku zwykłego wydawnictwa, warto zwrócić uwagę na nową kolumnę „Artykuł w:”, gdzie mamy wpisaną informację dotyczącą lokalizacji artykułu w postaci skróconego opisu bibliograficznego. W tym przypadku jest to „Idea : studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych 24, 2012, s. 5-18” itd. (gdzie „24” to nr tomu, 2012 to rok wydania, a s. to strony, na których dany artykuł się znajduje). W kolumnie „Lokalizacja” mamy natomiast informacje, gdzie możemy poszczególne tomy znaleźć (BG = Biblioteka Uniwersytecka, BHU = Kolekcja Humanistyczna, WHS = Biblioteka Wydziału Historyczno-Socjologicznego, BIM = Biblioteka Wydziału Matematyki i Informatyki). Zwróćmy uwagę, że w przypadku lokalizacji w każdym z rekordów analitycznych jest podana ta sama wartość – wynika to z faktu, że rekordy analityczne są połączone z rekordem macierzystym i powielają informacje na temat lokalizacji całego tytułu czasopisma. Jest to tym bardziej przydatne, gdy będziemy wyszukiwać w katalogu nie po tytule czasopisma, ale np. po tytule artykułu lub po nazwisku autora (wówczas uzyskamy wyniki zarówno w postaci rekordów bibliograficznych wydawnictw samoistnych, jak i artykułów, które dany autor opublikował w uniwersyteckim czasopiśmie). Większość rekordów analitycznych z najnowszych numerów uczelnianych czasopism posiada link do pełnego tekstu, który dostępny jest w Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku lub w Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej (ostatnia kolumna „Pełny tekst”, jeśli posiada słowo „pokaż”).

Nie są to jedyne korzyści wynikające z opracowania rekordu analitycznego naszych czasopism. Rekordy analityczne w pierwszej kolejności tworzone są do katalogu NUKAT.

Czym jest NUKAT? Na stronie internetowej http://centrum.nukat.edu.pl/pl/poznaj-nukat możemy przeczytać: NUKAT to katalog centralny. Oznacza to, że opisywane w nim dokumenty znajdują się w zbiorach wielu bibliotek w całej Polsce (a nawet w Rzymie i Paryżu). Bibliotekarze katalogują wspólnie, gotowe opisy publikacji (rekordy bibliograficzne) kopiują do swoich lokalnych katalogów, a użytkownicy katalogu NUKAT mają informację o zasobach bibliotek naukowych i akademickich w jednym miejscu. Rozumiejąc korzyści płynące z faktu współpracy z NUKAT, Biblioteka Uniwersytecka rozpoczęła kooperację z nim już od końca 2004 r. Początkowo było to członkostwo bierne, tzn. takie, w którym Biblioteka jedynie pobierała do własnego katalogu lokalnego rekordy bibliograficzne opracowane w Katalogu Centralnym NUKAT. Natomiast od 2012 r. Biblioteka Uniwersytecka współpracuje z NUKAT już w pełnym zakresie, tzn. zarówno poprzez pobieranie danych, jak i poprzez wprowadzanie rekordów bibliograficznych i KHW do bazy NUKAT.

Katalog NUKAT cechuje jednolitość i szczegółowa kontrola wprowadzonych opisów. Każdy rekord analityczny poddany jest weryfikacji pod względem formalnym i rzeczowym. Rekordy tworzone są zgodnie z instrukcją NUKAT oraz formatem MARC 21. Co ważne, rekordy tworzone przez Bibliotekę Uniwersytecką uzupełniane są w hasła przedmiotowe oraz linki do pełnych tekstów znajdujących się w Repozytorium Uniwersytetu bądź Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej. Następnie rekordy te są pobierane automatycznie do Katalogu Centralnego Biblioteki, w którym dodatkowo uzupełnione są o dane dotyczące lokalizacji danego czasopisma. W rezultacie rekord analityczny czasopism Uniwersytetu w Białymstoku zostanie udostępniony wszystkim uczestnikom Katalogu Centralnego NUKAT (jest to aktualnie ponad 130 bibliotek naukowych w kraju i za granicą). Dzięki naszej pracy każdy, kto posiada czasopisma Uniwersytetu w Białymstoku (Filii UW w Białymstoku) będzie miał możliwość bezpośredniego kopiowania rekordów analitycznych do swoich katalogów lokalnych.

Rekord analityczny z Katalogu Centralnego BU w Katalogu Centralnym NUKAT

 

Płynie z tego mnóstwo korzyści: dorobek uczelni jest lepiej widoczny nie tylko lokalnie, ale w całym kraju, można go wyszukać przy pomocy wyszukiwarek internetowych (m.in. Google) lub bezpośrednio w Katalogu Centralnym NUKAT, inne biblioteki w kraju i za granicą mogą udostępniać informacje o zawartości naszych czasopism, wreszcie użytkownicy mogą z łatwością dotrzeć do treści większości dokumentów opisanych w rekordzie analitycznym.

W ramach projektu do końca 2017 ma zostać opracowanych 9000 rekordów analitycznych, a w chwili obecnej (lipiec 2017 r.) katalog NUKAT został wzbogacony już o 4000 rekordów takich rekordów. Zawierają one informacje bibliograficzne o artykułach z takich czasopism, jak: Białostockie Archiwum Językowe, Białostockie Studia Literaturoznawcze, Białostockie Teki Historyczne, Formalized Mathematics, Idea, Linguodidactica, Miscellanea Historio-Iuridica, Pogranicze, Optimum, Studia Podlaskie, Studies in Logic, Grammar and Rethoric, Zeszyty Naukowe Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku seria: Nauki Matematyczno-Przyrodnicze.

Liczymy na to, że realizowany projekt stanowi wstęp do dalszego poszerzania naszego katalogu lokalnego oraz Centralnego Katalogu NUKAT o rekordy analityczne innych wydawnictw, np. czasopism naukowych wydawanych na terenie województwa podlaskiego. Tymczasem życzymy wszystkim owocnego przeszukiwania katalogów!

mgr Elżbieta Rogucka-Mojsik
mgr Wiesław Wróbel

[1] Biblioteki niewchodzące w skład jednostek naukowych, o których mowa w art. 2 pkt 9 lit. a–c ustawy o zasadach finansowania nauki (Dz. U. 2015, poz. 249).
[2] Rekord Analityczny - Centrum NUKAT

_________________________________________________________________________________

Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia realizuje zadanie "Wzbogacenie Katalogu Centralnego Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku i Centralnego Katalogu NUKAT o rekordy analityczne czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet w Białymstoku", finansowane w ramach umowy 656/P-DUN/2017 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.