środa, 13 lipca 2016

Korespondencja z Białegostoku sprzed ponad 100 lat

Dostępny na platformie Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej tygodnik "Kraj", wydawany w Petersburgu w latach 1882-1906 przez Erazma Piltza [1], zawiera liczną korespondencję nadsyłaną z Białegostoku. Autorem relacji opisujących bieżące wydarzenia w mieście nad rzeką Białą był Franciszek Gliński.
Korespondencja Franciszka Glińskiego z sierpnia 1882 r. ("Kraj" 1882, nr 9, s. 10).

Urodził się on w 1850 r. w Wilnie, w rodzinie Józefa Glińskiego, urzędnika gubernialnego, znanego przede wszystkim jako autor "Bajarza Polskiego" [2]. Ukończył wileńskie gimnazjum, a następnie Uniwersytet Warszawski z tytułem pomocnika aptekarza. Do lat 80. XIX w. pracował m.in. w Kielmach (tam też ożenił się) i Witebsku, po czym przeprowadził się do Białegostoku, gdzie podjął pracę w największej miejscowej aptece Józefa Wilbuszewicza [3]. W 1884 r. porzucił jednak profesję aptekarza i związał się z miejscowym oddziałem Ryskiego Banku Handlowego, w którym znalazł zatrudnienie do 1910 r.
Franciszek Gliński jako radny miejski w 1912 r. (zbiory Muzeum Historycznego w Białymstoku)
Był jednocześnie aktywnym działaczem społeczno-kulturalnym, szczególnie uczulonym na sprawy polskie, ale jednocześnie na krzywdę i niesprawiedliwość społeczną. Uczestniczył w pracach towarzystw dobroczynnych, nie stronił od działalności filantropijnej. Był także aktywnym pisarzem i dziennikarzem, czego dowodem jest liczna korespondencja do "Kraju", nadsyłana od pierwszych numerów z 1882 r. Później publikował także w "Kuryerze Wileńskim" oraz pierwszej miejscowej gazecie polskojęzycznej "Gazeta Białostocka". Był także przyrodnikiem, gdyż przez wiele lat wyjeżdżał do Puszczy Białowieskiej, aby obserwować i opisywać żyjące tam jeszcze żubry (pokłosiem badań były publikacje poświęcone żubrom, w tym książka Puszcza Białowieska i żubry wydana w 1898 r.) [4]. Na początku XX w. został wybrany radnym miejskim, a w 1910 r. został członkiem Zarządu Miejskiego [5], czyli najwyższej władzy miasta. Na tym stanowisku pracował do sierpnia 1915 r. Warto dodać, że był właścicielem domu przy ul. Starobojarskiej 24.
W 1919 r. Tymczasowy Komitet Miejski ustanowił go kierownikiem zorganizowanej tego roku Miejskiej Biblioteki Publicznej. Zarządzał placówką do ostatnich dni życia. Zmarł w listopadzie 1926 r. i został pochowany na cmentarzu farnym w Białymstoku, gdzie do dziś jest jego skromny nagrobek [6].

Nekrolog Franciszka Glińskiego na łamach "Dziennika Białostockiego"
Korespondencja Franciszka Glińskiego do "Kraju" jest znakomitym i wyjątkowym źródłem do badań nad historią Białegostoku. Są to najstarsze tego typu opisy życia w mieście, które często zaopatrzone są w opinie autora, pozwalające na lepsze zrozumienie niektórych wydarzeń i zjawisk zachodzących w Białymstoku w ostatnich dwóch dekadach XIX w. Listy Glińskiego zawierają najczęściej informacje o bieżących wydarzeniach z życia społecznego i kulturalnego miasta, sprawach sensacyjnych, najbardziej aktualnych, opisy bolączek i problemów, niebezpiecznych zjawisk społecznych, oceny sytuacji ekonomicznej miejscowego przemysłu i handlu, pożarach, inwestycjach oraz wielu innych kwestiach, które często nie znajdują swego odzwierciedlenia w urzędowych materiałach źródłowych. 
Obfitość informacji oraz znaczenie dla współczesnych badań dają podstawę do pracy nad zebraniem jej w całość, opatrzeniem komentarzami oraz opracowaniem merytorycznym i udostępnieniem jej szerszemu gronu zainteresowanych osób. To praca na najbliższe miesiące. Tymczasem za pośrednictwem naszego bloga chcemy Państwu prezentować kolejne relacje Franciszka Glińskiego wraz z krótkim komentarzem, jako wstępny materiał do naukowego opracowania całości korespondencji.

Oprac. mgr Wiesław Wróbel


Przypisy:
[1] Z. Kmiecik, "Kraj" za czasów redaktorstwa Erazma Piltza, Warszawa 1969; A. Szklarska-Lohmannowa, Erazm Piltz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI, 1981, s. 293-298.
[2] J. Krzyżanowski, Gliński Antoni Józef (1817-1866), w: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII, 1959-1960, s. 58-59; M. Stolzman, Nigdy od ciebie miastoDzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832-1863), Olsztyn 1987, s. 217. 
[3] Archiwum Państwowe w Białymstoku [dalej: APB], Akta miasta Białegostoku, sygn. 8, k. 75v-76.
[4] F. Gliński, Białowieża i żubry, cz. 1-4, „Wędrowiec” 1885, nr 37-42; w 1889 r., w pierwszym tomie Geografii popularnej Władysława Wicherkiewicza, zamieścił skrótowy opis historii puszczy; w 1893 r. w wydawnictwie Памятная книжка гродненской губернии на 1893 г. Gliński po raz pierwszy opublikował tekst zatytułowany: Беловежская пуща и зубры. Oчеркъ. 
[5] APB, Akta miasta Białegostoku, sygn. 8, k. 42v-43. 
[6] O Glińskim por.: H. Mościcki, Gliński Franciszek Ludwik Engelbert (1854-1926), w: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII, 1959-1960, s. 60-61; A. Śnieżko, Gliński Franciszek Ludwik Engelbert, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972, s. 264; K. K., Gliński Franciszek Ludwik Engelbert, w: Słownik biologów polskich, red. S. Feliksiak, Warszawa 1987, s. 182; W. Wróbel, Ulica Starobojarska 24, w: Bojary 2, pod red. J. Szerszunowicza, Białystok 2012, s. 20-23 oraz najnowsza biografia: W. Wróbel, Od aptekarza do bibliotekarza.Nowa biografia Franciszka Glińskiego (17 XI 1850 – 22 XI 1926), „Rocznik Białostocki” t. XIX, 2014, s. 137-177.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz